Onlangs maakte zijn vriend Rattenkop hem verwijten omdat hij zich een keer aan neen- zeggen had gewaagd. Loggerd betreurde dat zijn weigeren een wond in de vriendschap geslagen had. Omwille van de lieve vrede bood hij duizend maal excuus en deed alsnog wat van hem gevraagd werd. Zijn vriend is nog steeds niet over het aangedane leed heen.
Volgens Uilenmans weegt Loggers last zwaarder dan nodig. Want al verontschuldigde de schuldige zich meer dan duizend keren, daarmee is zijn schuld niet bewezen. Neen zeggen staat niet gelijk aan iemand iets aandoen. Waarom probeert Loggerd recht te zetten wat niet krom is? Waarom voelt hij zich schuldig over daden die hij niet begaan heeft? Wellicht, omdat hem ooit is aangeleerd dat hij verantwoordelijk is voor andermans gemoed? Loggerd laat andermans behoeften voor de zijne gaan, zijn onderbewuste moet overtuigd geraakt zijn van het feit dat hij geen verlangen voor zichzelf mag hebben. Daarom prikkelt elke stap van schaduw naar licht zijn schuldgevoel, zo sterk dat hij uit eigen beweging weer in zijn schild kruipt. Maar Loggerd is volwassen nu en moet zich realiseren dat schuld accepteren een gewoonte is. Daarom acht Uilenmans onschuldige Loggerd schuldig aan het meesjouwen van zwaar gemoed. Had hij namelijk de schuld niet aanvaard, ging hij er nu niet onder gebukt.

Bever Zorgzaam heeft staan luisteren achter een boom. Hij stapt naar voren omdat hij zich niet helemaal kan vinden in Uilenmans oordeel. Hij vindt dat de Oehoe de situatie te uilig beziet. Voor het oplossen van emotionele vraagstukken is meer nodig dan een rationele benadering. ‘Wanneer de gevoelige snaren bespeeld worden,’ zo zegt hij, ‘wordt de bespeelde in de richting van een pad gedwongen dat hij eigenlijk niet belopen wil. De speler die aan de marionettentouwtjes trekt, is zich bewust van het feit dat Loggerd het handelen naar andermans verwachtingen zo gewoon is als het eten van een blaadje sla. Schuldgevoel en angst worden bewust aangewakkerd in de wetenschap dat Loggerd er de schildpad niet naar is om dwingende woorden tegen te spreken.’

‘Word er hier bosvergaderd?’ wil Hazie weten.
‘Neen,’ mompelt Loggerd, ‘het toeval heeft ons bijeen gebracht. Als een vergadering was aangezegd dan had ik zeker gewaar…’
Maar Hazie hoort de schildpad niet want hij is er al vandoor gehaast. Even later komt hij samen met Rattenkop terug. Loggerds hartje begint sneller te kloppen, had hij tegen Uilenmans nou maar gezwegen.

Bever Zorgzaam praat beide lieden helemaal bij. Hij zegt zich grote zorgen om Loggerd te maken en eist onmiddellijk opheldering. Met gerechte rug richt hij zich tot Uilenmans: ‘Voorzitter, laat hij die de schuld heeft afgeschoven zijn eigen schuld dragen.’ Hij wijst naar Rattenkop.
De oogjes van Rattenkop beginnen te gloeien. Al wat hij de schildpad had gevraagd was een kort onderhoud te hebben met zijn schuldeiser. Omdat niemand beter dan Loggerd zo’n gesprek kan voeren had Rattenkop hem zelfs met een compliment geprezen. Het minste dat hij had verwacht, was dat zijn allerbeste schildvriend zich vereerd zou voelen. Maar ondankbare Loggerd had hem het tegendeel bewezen. Blijkbaar was het te veel gevraagd om Rattenkop een klein plezier te plezieren. Schildpads ‘neen’ had hem getroffen als was hij in zijn rug gestoken met een dolk.

Met fluisterstem vertelt Loggerd dat hij heel vaak schuldeisers voor Rattenkop moest overreden. Was de ene schuldeiser akkoord gegaan met uitstel, werd hij naar de volgende gestuurd. Sommigen had hij wel drie keer gesproken, geen schuldeiser die nog in terugbetaling geloofde.
Dat Loggerd zulke leugens ter bosvergadertafel durft te brengen doet Rattenkop bijna in onmacht vallen. Zijn hart bloedt om een vriendschap die nooit, nee nooit meer hetzelfde zal zijn.
Schuldtranen bungelen over Loggerds wangen. Hij wil Rattenkop toch niet ziek maken. ‘Maar…’ zegt hij, ‘ik heb heus geen leugens verteld. Hazie kan het beamen, hij heeft me altijd vergezeld.’

De kogeloogjes van de haas schieten van Loggerd naar Rattenkop en dan weer terug, zijn tanden hazen in het ritme van het snuffen. Schuldgesprekken? Hebben er schuldgesprekken plaatsgevonden? Hoezo? Heeft Rattenkop schulden dan? Hazie weet van niks. Zeker, hij heeft met Loggerd door het bos gewandeld, maar over Rattenkop is met geen woord gerept. Loggerd vergist zich, Hazie heeft enkel over de koeien en hun kalveren gehaast.
Rattenkop slaat zich met zijn rattenstaart voor zijn rattenkop. Wil Loggerd Hazie voor zijn karretje spannen? Enkel en alleen om hem ter bosvergadertafel voor schut te zetten? De rat is ontsteld en jankt honderd tranen. Dan weer komt hij tot zichzelf. Voorlopig, zo waarschuwt Rattenkop, zal hij Loggerd geen blik meer waardig keuren, maar mocht de onbetrouwbare reptiel ooit tot inkeer komen dan hoort hij het graag. En misschien, heel misschien zal Rattenkop hem na het aanbieden van nederige excuses vergeven; strijkt hij over zijn gekwetste hart en mag hij hem misschien weer een plezier plezieren. Maar voor nu heeft hij het laatste woord gezegd.

Met brok in zijn keel kijkt Loggerd naar Hazie die met gestrekte hals naar de hemel staart. Dan schraapt hij Rattekops woorden bijeen om ze bij zijn schuldgevoel te stapelen, maar het is Bever Zorgzaam die daar een afgeknaagde tak voor steekt. ‘Zie dan wat er gebeurt Uilenmans, die twee zweren samen onder een hoed.’
Uilenmans knikt. Hij heeft het voorspellend onheil in Rattenkops ogen gezien. Dreigende blikken worden geuit met als doel de onderdanige ertoe te bewegen om de waarheid niet hardop uit te spreken. Ook doorziet hij de tactiek van afleiden. Door niet te praten over zijn daden maar zijn woede te richten op het zogenaamde verraad van Loggerd, wordt de aandacht afgeleid van zijn schulden maken en van het feit dat hij niet terugbetaalt. De rat schuwt niet om er nog een schep bovenop te scheppen. Door zich doodziek aan te stellen wil hij aan allen hier ter tafel laten zien hoe ellendig de schildpad hem doet voelen. Ten laatste laat hij zijn gelijk bekrachtigen door Hazie de haas voor zich te laten liegen.
‘Liegen?’ vraagt Hazie. ‘Wie liegt er hier? Ikke niet hoor, ik was mijn poten in onschuld.’
Het opstellen van de haas in dezen vindt Bever Zorgzaam erg zwak, maar deren doet het niet, het is Hazie zelf die daarmee moet leren leven. Loggerd treft in ieder geval geen blaam, zoveel is duidelijk.
‘Enkel de blaam die hij zichzelf aantrekt,’ merkt Uilenmans op. ‘Loggerd?’

De gesproken wijsheden van Uilenmans en Bever Zorgzaam meewegend, weegt Loggerd opnieuw Rattenkops woorden. Hij had altijd aangenomen dat hij ze zich persoonlijk aan moest trekken. Loggerd liet zich door de geslepene overtuigingen aanpraten die niet de zijne waren; nam voor waarheid aan wat hem werd verteld. Had hij voor zichzelf gedacht en naar eigen overtuiging besloten, dan had hij nooit geen schuld gevoeld. Rattenwoorden zeggen immers niets over schildpads waarden en normen. Rattenkop speelde in op Loggerds zwaktes en Loggerd liet het toe. Valt de rat iets te verwijten? Niet eens, het is zijn manier om in eigen behoeften te voorzien, hij weet en kan niet beter dan rattenstreken leveren. Loggerd ademt in en uit, recht dan zijn hals en zegt: ‘Rattenkop, ik weet nu hoe het zit, ik ga nooit meer in jouw rattenvallen trappen.’
Sneller dan geluid zich kan verspreiden staat Rattenkop op. Zonder Uilenmans oordeel af te wachten loopt de schuldenmaker van tafel. Nu hij geen schuld meer kan afschuiven op onschuldige Loggerd en hem niet meer voor zijn karretje kan spannen is de vriendschap van geen nut meer. Hij gebiedt Hazie te volgen en deze gehoorzaamt.

Loggerd denkt na. Als schuldgevoel verzamelen een gewoonte is dan kan Loggerd deze maar beter loslaten. Hij besluit meteen daad bij gedachte te voegen en sluit echte vriendschap met Uilenmans en Bever Zorgzaam. Daarop kruipen donkere wolkjes beladen met zwaar gemoed onder Loggerds schild vandaan en stijgen op naar de hemel om aldaar te verhelderen. Het schuldgevoel vervlogen, zomaar, met het verschaffen van inzicht en het maken van een andere keuze.

Was gefabuleerd,

Dyamos